Boyun usg nedir?
Boyun, çeneden köprücük kemiklerine kadar olan bölgeyi içeren vücut bölümüdür. Bu bölge içerisinde yer alan lenf bezleri, tükrük bezleri, tiroid, paratiroid bezi ve damarlar boyun ultrasonu ile incelenmektedir.
Boyun ultrasonunda ultrason seçenekleri;
- B-mod
- Dupleks
- Doppler
B-mod ultrason ile dokuların yapısı ve sınırları siyah beyaz olarak, Renkli duplex ultrason ile hareketli dokuların ve kan akımının renkli görüntülenmesi, doppler ultrason ile damarların ayırt edilmesi sağlanır. Bu farklı işlevsel özelliklerin birlikte kullanılması ile damarlardaki patolojik değişiklikler, kan akımı artışı, iltihabi değişiklikler ve incelenen yapının özellikleri daha iyi anlaşılabilir.
Boyun damarları, halk arasında boyun damarları ultrasonu olarak bilinen karotis doppler ultrasonu ile daha ayrıntılı olarak değerlendirilir.
Çocuk yaş grubunda ve hamilelikte boyun ultrasonu güvenle yapılabilen bir işlemdir. Yaş grubundan bağımsız olarak boyunda beze ya da boğazda nodül tespit edilmesi durumunda ilk yapılacak görüntüleme yöntemi boyun ultrasonudur.
Ultrason işleminin güvenli olması, hazırlık gerektirmemesi, taşınabilir olması nedeniyle hasta yatak başında bile yapılabiliyor olması diğer görüntüleme yöntemlerine göre üstün olmasına yol açar.
Bu özellikleri dışında diğer görüntüleme yöntemlerine göre daha ucuz olması, işlem sırasında kontrast madde ya da radyasyon kullanılmaması, anestezi gerektirmemesi diğer avantajlı olan yönleridir. Ultrason işleminin bu avantajları yanı sıra bazı dezavantajlara da sahiptir. Bunlar;
- Ultrason sonucunun doğru ve etkili olmasının işlemi yapan radyologun beceri ve tecrübesi ile ilişkili olması
- Hastanın vücut yapısı, duruşu ve işlem sırasında hekimle işbirliği içinde olmasının ultrason sonucunu etkilemesi
- Ultrason görüntülenmesi için kemik dokusu ve havanın görüntülenecek alanda olmaması gerekliliği, ultrason ile yapılabilecek değerlendirmelerin sınırlı olmasına yol açar.
Boyun ultrasonunda neler görülür?
- Boyun bölgesindeki büyümüş lenf bezleri
- Boyunda yer alan lezyonlar:
- Tiroglossal kanal kisti; Tiroid gelişimi ile ilgili en sık olarak görülen doğumsal anomalidir. Sıklıkla 20 yaş civarı tanı koyulur. Boyun usg de hipopekoik ya da anekoik görünümde, iyi sınırlı kistik yapılar şeklinde görülürler. Sıklıkla multikistik lezyonlar olarak görülürler, %1 vakada kanser gelişme riski mevcuttur. Tiroglossal kistin hiyoid kemik ile ilişkisi görüntülenir.
- Brankiyal yarık kisti; Sıklıkla boyun yan bölgesinde, karotis bifurkasyon yakınında yerleşim gösterirler. Anekoik, sıvı içerikli, sıvı içerisinde hücre kalıntıları ve kolesterol kristallerinin olduğu lezyonlar şeklinde görülürler.
- Lipom
- Sinir kılıfı tümörleri (shwannom, nörofibrom…)
- Venöz vasküler malformasyonlar
- Lenfanjioma
3- Tükrük bezi (parotis Bezi):
- Akut parotitis: Tükrük bezinin enfeksiyonu
- Pleomorfik adenom ve Warthin tümörü gibi parotis bezinin iyi huylu tümörleri
- Parotis bezi kanserleri
4- Submandibuler hastalıklar:
- Sialadenit: Submandibuler bezin enfeksiyonu
- Tükrük bezi taşı
5- Tiroid bezi:
- Tiroid nodülleri
- Tiroid bezi büyümesi (guatr)
- Tiroidit
6- Paratiroid bezi küçük olması ve boyunda derinde yerleşim göstermesi nedeniyle boyun ultrasonunda sıklıkla görüntülenemeyebilir. Ancak 1 cm’den büyük paratiroid adenomları boyun usg de görülebilir:
- Paratiroid adenomları; İyi sınırlı yuvarlak-oval lezyonlar, Hipoekoik homojenite, Renkli dupleks ultrasonda sıklıkla damarlanma varlığının görülmesi ile boyun ultrasonda tanınabilirler.
- Paratiroid kanserleri; Kistik dejenerasyon varlığı, Bölgesel doku invazyonu, Lezyon içinde artmış heterojenite ya da kalsifikasyon varlığı
Boyun bölgesindeki damarların değerlendirilmesinde renkli doppler ultrason kullanılır. Boyundaki arterlerin ayrıntılı değerlendirilmesinde karotis vertebral renkli doppler kullanılır.
Boyun ultrasonu fiyatları?
Boyun Ultrasonu fiyatı çeşitli sağlık merkezlerinde, özel hastanelerde ve kliniklerde, ultrason cihazının özellikleri ve radyolog uzmanının tecrübesi kriterleri doğrultusunda değişik fiyatlar oluşmaktadır. En güncel ve doğru bilgi gidilecek olan klinikten öğrenilebilir.
Boyun ultrasonu ne işe yarar?
*Boyunda yer alan kitlelerin değerlendirilmesi;
- Boyunda kitle ultrason ile kistik mi solid mi diye bakıldıktan sonra, tiroidden mi tiroid dışı kaynaktan mı geliştiğine bakılır.
- Boyundaki kitlelerden biyopsi yapılabilir
- Boyundaki abseler ultrason eşliğinde boşaltılabilir
*Boyunda yer alan lenf bezleri büyümesinin değerlendirilmesinde;
- Enfeksiyona bağlı iyi huylu büyüme, reaktif lenf nodu tanısında
- Lenfoma nedenli kötü huylu büyüme tanısı, tedavi sonrası takipte
Lenf bezi hastalığı/metastazı; Sıklıkla yutak ve gırtlak kanserlerinin lenf nodlarına sıçraması nedeniyle görülürler. Lenf bezinin ortasının hipoekoik olması, lenf nodunun oval-sferik şekilli olması, Damarlara bası ya da invazyon görülmesi lenf nodu metastazı olduğuna işaret eden bulgulardır.
*Paratiroid bezi adenom ve paratiroid kanser tanısının koyulmasında
*Tiroid kanseri cerrahisi öncesi değerlendirmede ve tiroid kanseri tedavisi takibinde
Boğaz ultrasonu neden çekilir?
Boyunla ilgili patolojilerde, zararsız ve kolay bir işlem olması nedeniyle sık olarak istenilen bir görüntüleme yöntemidir. Boyun bölgesinde yer alan organ ve damarların hastalıklarının tanısında, evrelemede, tedavi planlanmasında ve takibinde önemli role sahiptir. Boyun için ultrason istenilen özel durumlar şunlardır:
- Boyun anatomisinin değerlendirilmesi için
- Boyunla ilgili doğumsal anomali varlığında
- Boyunda fizik muayenede tespit edilen kitlelerin değerlendirilmesinde
- Boyun bölgesinde ele gelen lenf bezi varlığında, lenf nodu hastalığı değerlendirilmesi için
- Boyun bölgesindeki enfeksiyon ve abselerin değerlendirilmesinde
- Boyun travmalarında damar ve organ yaralanması değerlendirilmesinde
- Boyun bölgesindeki kistik lezyonların ve glandüler patolojilerin değerlendirilmesinde
- Boyun bölgesinde yer alan organların kanserinde
- Tiroid ve paratiroid bezi değerlendirilmesinde
- Tükrük bezi değerlendirilmesinde
- Boyuna santral katater yerleştirilmesi sırasında, doku biyopsisi ve ince iğne biyopsisi sırasında kılavuz amaçlı
- Gebe olan hastalarda ve radyasyon vermek istenmeyen çocuk hasta grubunda
- Yakın zamanlı radyasyon maruziyeti varlığında
Boyundan ultrason nasıl çekilir?
Bu inceleme için sıklıkla anestezi gerekmez. Hasta sırt üstü olacak şekilde, hastanın baş ve boynu hem hastanın rahat edeceği hem de radyoloji uzmanının rahat görüntüleme yapabileceği şekilde ayarlanır. Ultrason işlemi sırasında hastanın başını sağa sol hareket etmesi ve bazı durumlarda yutkunması istenebilir.
Hastanın boyun bölgesine jel sürülerek ultrason probu belli bir sistematik sıra içerisinde boyun bölgesinde gezdirilir. Boyun bölgesinde yer alan lenf bezleri bölgeleri sırasıyla incelenir (submental, submandibular, parotis, üst servikal, orta servikal, alt servikal, supraklaviküler bölge, boyun arka bölgesi ve tiroid bezi )
Sık Sorulan Sorular
Boyun ultrasonu ne kadar sürer?
Ortalama 15-30 dk süren bir işlemdir. Patoloji varlığı, lenf nodu hastalığı olması durumları ultrason süresinin uzamasına yol açar.
Boyun ultrasonunda lenf nodu görülür mü?
Boyun bölgesi lenf nodları yönünden zengin bir bölgedir. Bu ultrason incelemesi ile kulak önü, çene altı, boyun veni üzerinde üst, orta ve alt servikal bölge, köprücük kemiği üzeri, tiroid bezi, trakea etrafındaki lenf nodları görüntülenebilir.
Boyun usg aç karnına mı çekilir?
Bu inceleme için açlık gerekmez. İnceleme öncesinde hastaların bir şeyler yiyip içmesinde hiçbir sakınca yoktur.
Boyun fıtığı ultrasonda belli olurmu?
Boyun fıtığı omurga ile ilişkili bir hastalıktır. Omurlar arasındaki yastıkçık şeklindeki disk yapılarında bozukluk olması nedeniyle, aradan geçen sinirlerde sıkışma olması durumudur. Boyun fıtığı tanısı ve takibinde boyun usg nin yeri yoktur. Boyun fıtığı için boyun grafileri ve daha kesin tanı olarak ise boyun MR görüntülenmesi yapılması gereklidir.
Bebeklerde boyun ultrasonu?
Bebeklerde boyun usg doğumsal bir anomali varlığında ya da tiroid ile ilgili bir problem varlığında güvenle yapılabilir.
Boyun doppler ultrason nedir?
Basit tabirle boyun damarları ultrasonu olarak ifade edilebilir. Doppler ultrason ile kanlanma varlığı ve görüntülenen ana damarlar için arter-ven ayrımı yapılabilir.
Kalpten çıkan damarlar olan arterler, kalbe dönen damarlar olan venlerin görüntülenip akım hızlarının hesaplanması ve damarsal patoloji olup olmadığının tespit edilmesi sağlanır. Lenf bezlerindeki ya da boyunda yer alan kitlelerin doppler ultrasonu ile kanlanma varlığına bakılıp, lezyonun kötü mü iyi huylu mu olduğuna dair fikir edinilir.
Boyundaki arterlerle ilgili hastalık varlığı düşünülmesi durumunda karotis vertebral renkli doppler ultrasonu yapılması gerekir.
Boyun usg için hangi doktora gidilir?
Boyun usg boyun içerisindeki organlar ile ilgili durumların hastalıkları tanısında yardımcı olmaktadır. Boyun bölgesindeki hastalık ya da şikayet durumuna göre farklı uzmanlara gidilebilir. Bu bölgenin hastalıkları ile ilgilenen uzmanlık bölümü Kulak burun boğaz olduğundan, öncelikle KBB bölümüne gidilmelidir.
Ancak eğer lenf bezi büyümesinin lenf bezi kanseri nedeniyle olduğu durumlarda Hematoloji ya da onkoloji bölümlerine gidilmelidir. Boyun usg tiroid ya da paratiroid bezi ile ilgili hastalıklar ya da kanser olması durumunda istenecek ise endokrinoloji ve genel cerrahi bölümüne gidilmelidir.
Boyun ultrason sonucu ne zaman çıkar?
İşlem bittikten hemen sonra, radyoloji hekimi kısa süre içerisinde raporu yazıp, boyun ultrason sonuçlarını verebilir.
Sonuç olarak;
Boyun ultrasonu güvenli, ucuz, kolay ulaşılabilir olması gibi nedenlerden dolayı sık yapılan görüntüleme yöntemlerindendir.
Boyunda beze olması durumunda, bu durumun basit bir enfeksiyondan mı yoksa daha ciddi bir lenf kanseri ya da başka organ kanserinin yayılmasından mı kaynaklı geliştiğine dair klinisyenlere yardımcı olur.
Boyun usg boğazda nodül olan ve sonrasında tiroid kanseri tanısı alan hastalarda, tiroid kanseri öncesi ve tiroid cerrahi sonrası takipte kullanılır.
Kaynaklar:
- Diagnosis of Head and Neck Lesions With Ultrasonography, Yuemi An-Grogan, MD, www.medscape.com