Meme kistleri tek ya da birden fazla kitle şeklinde fark edilen, bazen ağrı ve rahatsızlık hissi veren bir durumdur.
Memede kist hastaların kendileri tarafından tespit edilebileceği gibi, rutin yapılan mammografi görüntülenmesinde de görülebilir. Meme kisti çeşitleri memedeki lezyonun özelliğine göre basit, komplike ve karışık meme kistleri yer alabilmektedir.
Kadınların yaklaşık %50’si hayatlarının bir dönemlerinde, memede kötü huylu olmayan kitle tespit ederler. Bu kitlelerin 1/3’ü meme kistleridir. Meme kistleri sayı, boyut ve belirtilerin ciddiyeti açısından değişkenlik gösterebilir. Meme kisti tanısı meme ultrasonu ile konulur.
”Memede kist görüntüleri meme ultrasonu ile detaylı olarak elde edilebilmektedir.”
Bırads 3 kansere dönüşür mü?
Çoğu komplike kist BI-RADS 2 olup, ileri inceleme gerektirmezler. Ancak Bırads 3 olanların meme ultrasonu tekrarı ve mamografi yaptırması gerekir. 6 ayda bir meme muayenesi önerilir. Eğer takipte meme kist büyümesi, katı içerik gelişmesi gibi durumlar gelişirse, ultrason eşliğinde işaretli meme biyopsisi yapılmalıdır.
BI-RADS 3 olan komplike kist takipte BI-RADS 2 olursa, 6 ay sonra tekrar meme muayenesi, meme ultrasonu istenmelidir. Meme kistinin BI-RADS 3 olarak kalması hastanın 6 ayda bir, BI-RADS 2 olması ise yılda bir takip edilmesini gerektirir.
Normal memenin yapısı?
Meme, göğüs ön duvarı üzerinde yer alan bir organdır. Kadın meme yapısı süt üretimi için özelleştirilmiş yapılar (glandüler doku) yanı sıra yağ dokusu da içerir. Memedeki yağ dokusu miktarı meme boyutunu belirleyen faktördür. Kadınların yaş ve kilosuna göre meme boyutları değişkenlik gösterir.
Her meme de, meme ucundan başlayan lob denilen yapılar, daha sonra lobül denilen daha küçük yapılara ayrışırlar. Bütün kadınlarda meme boyutundan bağımsız olarak yaklaşık 15-20 lob vardır.
Meme lobülleri küçük kanallar (duktus) aracılığıyla birbirine bağlanır. Memede yer alan duktal (kanal) sisteminin en ucunda terminal duktal lobüler ünite(TDLU) denilen bir yapı vardır. Her meme lobunda binlerce TDLU vardır. TDLU süt üretiminin yapıldığı birimlerdir. Bu birimlerde üretilen süt, duktuslar yani kanallar aracılığıyla meme ucuna kadar taşınır.
Lobüllerdeki küçük kanallar birleşerek meme ucuna doğru daha büyük kanallara dönüşür ve meme ucundan dışarı süt akışı sağlanır. Ortalama 6-10 civarında büyük kanal vardır. Meme ucunun yer aldığı koyu renkli deri bölümüne areola adı verilir.
Ligament ve bağ dokusu memeye destek sağlayıp, meme şeklinin oluşmasını sağlarlar. Memede sinirler, kan damarları, lenf damarları ve lenf nodları da yer alır.
Menapoz öncesi kadınlarda memedeki duktal/glandüler doku miktarının yağ ve fibröz dokuya oranının yüksek olması, meme muayenesi ve mamografi değerlendirilmesinde zorluklara sebep olabilir.
Meme kisti nedir?
Meme kisti memede yer alan kanal sisteminin başlangıç noktası olan, süt üretiminin yapıldığı birim olan TDLU’dan gelişen içi sıvı dolu oval ya da yuvarlak görünümlü kitlelerdir.
Meme kistleri menapoz öncesi, menapoz sırası ve menapoz sonrası dönemlerde kadınlarda sıklıkla görülebilen kitlelerdir. 35-50 yaş arası kadınlarda daha sık olarak görülmektedirler.
Menapoz öncesi dönemdeki kadınlarda hormonal değişimler nedeniyle belirti veren ya da hiç belirti vermeden de meme kistlerine sık rastlanmaktadır. Menapoz sonrası hormon tedavisi alan kadınlarda da memelerinde kist görülebilmektedir.
Memede kist ve kitle arasındaki fark?
Kitle, organ içerisinde olmaması gereken oluşumlar olarak ifade edilebilir. Kistik, solid ve karışık yapıda olabilir. Meme kisti içerisinde sıvı içerik olan kitlelerdir. Solid kitle ise içerisinde hücrelerde, katı içerik bulunan kitlelerdir.
Memede kist kaç cm tehlikelidir?
Meme kistinin tehlikeli sayılabileceği bir büyüklük yoktur. Meme kist büyümesi ve meme ultrasonunda şüpheli bulgular (katı içerik, kalın septa, lobulasyon, kalsifikasyon….gibi) olması endişe uyandırabilir.
Bu hastalarda yakın takip yapılıp, gerekli durumlarda meme kist biyopsisi yapılma gerekliliği ortaya çıkar. Biyopsi sonucu kötü huylu olarak raporlanan meme kisti ameliyatı hemen yapılması gereken tedavidir.
Memede kist belirtileri?
Meme kisti ağrısı bazı hastalarda olabilirken, bir grup hastada ağrısız olarak görülebilir. Memedeki kitle büyük, küçük ya da küçük mikrokistlerden oluşan küme şeklinde olabilir.
Kistlerde görülen ani büyüme meme kisti ağrısı nedeni olabilir. Hastalarda ani başlayan, belli bir bölgede olan ciddi ağrı görülebilir. Mikrokistlerdeki değişiklikler mens öncesi ve mens boyunca hastalarda memede ağrı ve hassasiyete yol açabilir.
Meme muayenesi ile iyi huylu kist, iyi huylu kitle ya da kötü huylu kitle ayrımı yapılamaz. Meme kistleri üzüm benzeri, su balonu ya da sert kitle yapısına sahip olabilirler. Meme ultrasonu ile ele gelen kitlenin sıvı içerikli mi, katı mı yoksa karışık bir yapıda mı olduğu belirlenebilir. Meme ultrasonu ile meme kistlerinin türü de tespit edilebilir.
Memede kist çeşitleri?
- Basit meme kisti: İyi huylu olan basit kistler meme ultrasonunda, katı içeriği olmayan, doppler sinyali alınmayan yani kanlanması olmayan, ekojenitesi olmayan anekoik görünümde lezyonlardır. Basit kistler %50-90 oranında görülür. Küme yapmış mikrokistler ve kistler de basit kistlerin alt tipidir. 2-3 mm den küçük olan anekoik kistlerin kümelenmesi durumudur. 0.5mm den küçük ince zar ile bölünmüş görünümde olan kistler de basit kistler olarak değerlendirilir.
- Komplike meme kisti: Kist içinde yer alan ekojenite veren kalıntılar nedeniyle düşük düzeyde ekojeniteye sahip olan ama katı hücre ve kalın zar içermeyen, damar akımının izlenmediği lezyonlardır.
- Karışık meme kisti: 0.5 mm den kalın zarla bölünmüş, kalın duvarlı, içerisinde hem sıvı hem katı içerik bulunan, ekojenik ve anekoik görünümün birlikte bulunduğu lezyonlardır.
Meme kisti tedavisi?
Meme kisti varlığında, ileri inceleme ve tedavi hastanın belirtilerine ve lezyonun BI-RADS sınıflamasına göre belirlenir.
- Basit meme kisti; İyi huylu kitleler olup, ileri inceleme gereksizdir. Eğer meme derisinde kızarıklık ve enfeksiyon varlığı varsa kistin ince iğne aspirasyonu ile boşaltılması önerilir. Bunun dışında basit kistlerde boşaltma işlemi önerilmez. Eğer kist tamamen kaybolmazsa biyopsi alınması gerekebilir.
- Karışık meme kisti; Karışık meme kistlerinin iyi huylu mu kötü huylu mu olduğunun anlaşılabilmesi için ultrason eşliğinde işaretli meme biyopsisi yapılmalıdır. Meme biyopsi sonucu iyi huylu olursa, 2 yıl boyunca 6 ayda bir meme muayenesi ile meme ultrasonu ve mammografi ile takip önerilir. Herhangi bir değişiklik olması durumunda tekrar biyopsi alınması gerekir. Meme kisti biyopsisi şüpheli ise, meme kisti ameliyatı yapılması önerilir.
Sık Sorulan Sorular
Memede kist neden olur?
Meme kistleri süt üretiminin olduğu meme lobüllerinde (TDLU) sıvı birikimiyle oluşurlar. Meme kistlerinin neden oluştuğu kesin olarak bilinmemektedir. Aylık menstuasyon nedeniyle oluşan hormanal değişimin etkili olduğu düşünülmektedir.
Memedeki kist ele gelir mi?
Mikrokistler çok küçük oluşumlardır, sadece meme ultrasonu ve mammografi ile tespit edilebilirler. 2,5-3 cm çapında olabilen makrokistler hastalar ya da muayene eden hekim tarafından muayene sırasında fark edilebilirler.
Memede kist kansere dönüşür mü?
”Memu ultrasonu ile basit kist tanısı koyulan meme kistlerinde artmış bir meme kanseri riski yoktur. Meme basit kisti olan kadınlarda kanser gelişmesi beklenmez.”
Komplike ve karışık meme kistlerinde ise meme ultrasonu ile meme kanseri gelişme riski açısından yakın takip önemlidir. Meme kanserinin komplike kist olarak görüldüğü vakalar %1’den azdır.
Meme ultrasonunda;
- Kalın kist duvarı,
- Kalın septa varlığı ( kistin bölünmüş görünümde olması),
- İçerisinde sıvı ve katı içerik karışık olarak bulunması,
- Lobulasyon varlığı (kistin bütün değil bölmeli görünüme sahip olması ),
- Kalsifikasyon olması,
- Hiperekojenite varlığı kistin kötü huylu olabileceğine işaret eder.
Bu kriterlerden 2 ya da daha fazlasının olması durumunda kanser görülme riski 10-14 kat artmaktadır.
Memede kist ağrısı nasıl geçer?
Meme kist ağrısı durumunda aşağıdaki öneriler sırasıyla yapılabilir.
- Destekleyici sütyen kullanılması
- Ağrının olduğu bölgeye sıcak ya da soğuk uygulama yapılması
- Ağrı kesici kullanılması meme kistine bağlı ağrı durumlarında yapılabilir.
- Eğer yine de geçmeyen ağrı varsa, meme yüzeyinde kızarıklık ve ısı artışı varsa ilgili hekim tarafından meme kist aspirasyonu ile kist içinin boşaltılmasıyla ağrı da rahatlama olabilir.
Meme kist ağrısı bitkisel tedavi ile düzelebileceğine yönelik bilimsel bir kanıt yoktur. Bitkisel tedavi ile bilinmeyen daha ciddi yan etkilere sebep olabilirler.
Memelerde kist kol ağrısı yapar mı?
Meme kistinde kol ağrısı beklenen bulgu değildir. Ancak meme kistinde ani büyüme, beraberinde enfeksiyon olması durumlarında kola doğru yayılan bir ağrı nadiren olabilir.
Meme kisti emzirmeye engel mi?
Meme kistleri emzirmeye engel değildir.
Memede fibrokistik kist nedir?
Memede fibrokistik değişiklikler ya da memenin fibrokistik hastalığı memenin iyi huylu, kanser riskinin görülmediği proliferatif olmayan lezyonları olup, geniş bir hastalık grubunu içerirler. En sık görülen memenin fibrokistik değişikliği meme kistleridir.
Fibrokistik kendiliğinden geçer mi?
Memenin fibrokistik değişikliklerinin hormonal etkiye bağlı olarak oluştukları düşünülmektedir. Menapoz sonrası dönemde kendiliğinden fibrokistik değişliklerde gerileme olabilir.
Fibrokistik değişikliklerin meme kanserine dönüşme riski yoktur, ancak hastaların belli zaman aralıklarında meme muayenesi ve meme ultrasonu yaptırması önerilir.
Memede fibroadenom nedir?
Fibroadenom memenin en sık görülen iyi huylu kitlesidir. Tüm yapılan meme biyopsilerinin %50’sini oluşturur. Basit fibroadenom, glandüler ve fibröz doku içeren iyi huylu katı içerikli kitlelerdir. %20 vakada tek memede ya da her iki memede birden çok sayıda fibroadenom görülebilir.
Fibroadenomun neden oluştuğu tam olarak bilinmemektedir. Sıklıkla üreme çağındaki 15-35 yaş grubu kadınlarda görülüp, menapoz sonrası dönemde kaybolurlar. Gebelik ve östrojen tedavisi durumlarında fibroadenom boyutlarında büyüme izlenir. Bu durumlar, fibroadenom oluşumunda hormonal etkilerin önemli rol oynadığını göstermektedir.
Meme kanseri aile öyküsü varlığında, kompleks fibroadenom varsa kanser gelişme riskinde hafif bir artış görülür. Basit fibroadenomlardan kanser gelişimi beklenmez.
Fibroadenomlar, meme ultrasonunda iyi sınırlı katı içerikli kitleler olarak görülür. Meme ultrasonunda şüpheli bulguları olmayan fibroadenomlar 3-6 ayda bir meme ultrasonuyla takip edilebilir, ya da meme ultrasonu eşliğinde meme biyopsisi alınabilir.
Meme biyopsisi sonucu fibroadenom gelen, hiçbir belirtiye yol açmayan kitlelerin cerrahi olarak çıkarılmasına gerek yoktur.
Fibroadenom olduğu düşünülen kitlede büyüme olursa ya da hastada şikayete yol açarsa, kanser ihtimalini dışlamak, fibroadenom tanısını doğrulamak için cerrahi olarak kitlenin çıkarılması önerilir. 10 cm üzerindeki dev fibroadenomların cerrahi olarak çıkarılması önerilir.
Sonuç olarak;
Meme kisti kadınlarda en sık görülen memenin iyi huylu kitlelerinden biridir. Meme kisti meme ağrısı yanısıra ağrı ya da başka bir belirti vermeden de ortaya çıkabilir.
Meme kisti tanısı ve takibinde kullanılan en iyi görüntüleme yöntemi meme ultrasonudur. Meme kisti çeşitleri içerdikleri yapılara göre basit, komplike ya da karışık meme kisti olarak sınıflandırılır.
Basit meme kistlerinde kanser gelişimi olmazken sadece meme ultrasonu ile takip yeterlidir. Komplike ya da karışık meme kistlerinde ise, katı içerik bulunma durumlarına göre meme biyopsi yapılması gerekebilir. Basit meme kistleri için tedavi gerekmezken, meme biyopsisi ya da meme ultrasonu sonucu kötü olan karışık kistlerde cerrahi tedavi düşünülebilir.
Kaynaklar:
- Breast cysts: Clinical manifestations, diagnosis, and management, Christine Laronga, MD, FACS, Sharon Tollin, PhD, ARNP, AOCNP, Blaise Mooney, MDBreast cysts: Clinical manifestations, diagnosis, and management
- Overview of benign breast disease Author: Michael S Sabel, MD
- Breast imaging for cancer screening: Mammography and ultrasonography, Shambhavi Venkataraman, MD, Priscilla J Slanetz, MD, MPH, FACR
- Breast density and screening for breast cancer, Phoebe E Freer, MD, Priscilla J Slanetz, MD, MPH, FACR
