EGFR (ckd epi), böbrek fonksiyonlarının ölçümünde kullanılan bir testtir. CKD-EPI ise “Chronic Kidney Disease Epidemiology Collaboration”ın kısaltmasıdır ve böbrek fonksiyonlarını hesaplamak için kullanılan bir formüldür.
Bu test, böbreklerin glomerüllerinin filtrasyon hızını (yani kanı temizleme hızını) ölçer.
eGFR ckd-epi değeri, böbrek fonksiyonunun ne kadar iyi çalıştığını belirlemek için kullanılır. Bu değer, böbrek hastalığı riskini de değerlendirmeye yardımcı olur. Özellikle, yüksek kan basıncı, diyabet, aile öyküsü, ilaç kullanımı veya yaşlılık gibi risk faktörleri olan kişilerde düzenli olarak bu test yapılması önerilir.
eGFR CKD-EPI değerinin normalden düşük olması, böbrek hastalığının erken belirtileri arasındadır ve böbrek hasarının varlığını gösterebilir. Bu nedenle, eGFR ckd epi değeri, böbrek hastalığının erken tanısında ve tedavisinde son derece önemlidir.
Kandaki bir atık ürün olan kreatinin düzeyini ve yaş, cinsiyet ve ırk gibi diğer bazı faktörleri dikkate alan bir formül kullanılarak hesaplanır. Glomerüller, kanınızdan toksinlerin atılmasına yardımcı olan böbreklerinizdeki küçük filtrelerdir. EGFR kan tahlili, vücut ölçülerinize göre bu filtrelerin dakikada ne kadar kan temizlediğini ölçer. Rutin bir kan testiniz olduğunda, genellikle testin bir parçasıdır.
Glomerulus, atık ürünleri ve kandaki fazla sıvıyı filtreleyen böbrekteki küçük kan damarlarından oluşan bir ağdır. Filtrasyon hızı, belirli bir zaman diliminde glomerulus tarafından ne kadar kanın filtrelendiğinin bir ölçüsüdür. EGFR, bu filtrasyon hızının bir tahminidir ve dakikada mililitre cinsinden ifade edilir.
Bu değer tipik olarak böbrek fonksiyonunu değerlendirmek ve böbrek hastalığını izlemek için kullanılır. eGFR kan tahlili, böbreklerinizin kanınızdaki toksinleri veya atıkları filtreleme yeteneğini ölçer. Çok düşük bir sayı, diyaliz veya böbrek nakli gerektiren böbrek yetmezliğini gösterebilir.
EGFR yüksek çıkması nedir?
EGFR CKD-EPI değerinin yüksek çıkması, böbreklerin iyi çalıştığını gösterir. Bu, böbrek fonksiyonlarının normal seviyelerde olduğu anlamına gelir. Bu sonuç, böbrek hastalığı riskinin düşük olduğunu gösterir.
Ancak, bu sonuç tek başına yeterli değildir. Böbrek fonksiyonları hakkında daha kapsamlı bir değerlendirme yapmak için, idrar testleri ve diğer tıbbi testler gibi ek testler gerekebilir. Ayrıca, EGFR CKD-EPI değeri yüksek çıkan bir kişi, sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürerek ve risk faktörlerini kontrol altında tutarak böbrek sağlığını korumalıdır.
Bir kan testinde yüksek çıkan egfr (ckd epi) genellikle endişe nedeni değildir ve altta yatan herhangi bir tıbbi durumu göstermeyebilir. Bazı durumlarda, yüksek çıkan bu değer, eGFR’nin hesaplanmasındaki bir hatadan kaynaklanabilir veya kandaki kreatinin seviyesini etkileyen belirli ilaçlar veya takviyelerin bir sonucu olabilir.
EGFR düşüklüğü nedir?
eGFR sonucu ne kadar düşükse, böbrek fonksiyonunun o kadar az olduğunu gösterir. CKD-EPI formülüne göre, eGFR sonucu 60 ml/dk/1.73m2’nin altında olduğunda, böbrek fonksiyonunun azalmış olduğu kabul edilir. Bu durum kronik böbrek hastalığı (CKD) olarak bilinir.
Düşük eGFR sonuçları, böbreklerin zarar gördüğünü ve işlevlerini yerine getiremediklerini gösterebilir. Bu nedenle, düşük bir eGFR sonucu, böbrek hastalığı açısından daha fazla test ve değerlendirme gerektirir. Ancak, eGFR sonucunun tek başına bir tanı aracı olarak kullanılmaması ve klinik bulguların, diğer testlerin ve hastanın öyküsünün de değerlendirilmesi gerektiği unutulmamalıdır.
Bir kan testinde düşük EGFR değeri, böbreklerin düzgün çalışmadığını gösterebilir. Bu böbrek hastalığının bir işareti olabilir.
Bu değerin düşük olmasının birkaç nedeni vardır;
- Kronik böbrek hastalığı: Bu, böbreklerin hasar gördüğü ve atık ürünleri ve fazla sıvıyı kandan etkili bir şekilde filtreleyemediği ilerleyici bir durumdur.
- Akut böbrek hasarı: Bu, enfeksiyon, dehidrasyon veya bazı ilaçlar gibi çeşitli faktörlerin neden olabileceği ani, genellikle geri dönüşlü bir böbrek fonksiyon kaybıdır.
- Konjenital böbrek anormallikleri: Bazı insanlar böbreklerinde böbrek hasarına veya fonksiyonlarında azalmaya yol açabilecek anormallikler ile doğarlar.
- Diğer tıbbi durumlar: Diyabet ve yüksek tansiyon gibi belirli tıbbi durumlar, zamanla böbreklere zarar verebilir ve düşük bir eGFR’ye yol açabilir.
Bu değerin düşük olmasının nedenini belirlemek ve gerekirse bir tedavi planı geliştirmek önemlidir. Bu, altta yatan durumu yönetmeye ve böbrek fonksiyonunu korumaya yardımcı olacak yaşam tarzı değişikliklerini, ilaçları veya diğer tedavileri içerebilir.
EGFR (ckd epi) referans aralığı kaçtır?
Bir kan testinde EGFR (CKD-EPI) için normal aralık, yaş, cinsiyet ve ırk dahil olmak üzere çeşitli faktörlere bağlı olarak değişir. Genel olarak, bir yetişkin için normal bir eGFR 60 mL/dk/1,73 m² üzerindedir.
Ancak, normal aralığın, eGFR’yi hesaplamak için kullanılan spesifik formüle ve referans değerlere bağlı olarak biraz farklılık gösterebileceğini not etmek önemlidir.
Yaşlandıkça ve kas kütlesini kaybettikçe oran doğal olarak düşer. 20’li yaşlarındaki biri için ortalama eGFR yaklaşık 116 mL/dak/1,73m2’dir. 60’lı yaşlardaki insanlar için 85 mL/dk/1,73m2’ye düşer.
60’tan yüksek bir değer, en az %60 böbrek fonksiyonuna sahip olduğunuz anlamına gelir. Genel olarak, sayı ne kadar yüksek olursa, böbrek fonksiyonunuz o kadar iyi olur.
Aşağıdakiler, eGFR kan tahlili sayılarını yorumlamak için bazı genel yönergelerdir;
1- Normal eGFR (ckd epi): 60 mL/dak/1,73 m² ‘nin üzerindeki bir değer genellikle normal kabul edilir. Ancak, normal aralık, EGFR’yi hesaplamak için kullanılan spesifik formüle ve referans değerlere bağlı olarak biraz değişebilir.
2- Hafif derecede azaltılmış eGFR: 45 ve 60 mL/dak/1,73 m² arasındaki bir değer, hafif derecede azaltılmış olarak kabul edilir. Bu, erken evre böbrek hastalığının veya böbrek fonksiyonunu etkileyen altta yatan diğer tıbbi durumların bir işareti olabilir.
3- Orta derecede azaltılmış eGFR: 30 ve 45 mL/dk/1,73 m² arasındaki bir değer, orta derecede azaltılmış olarak kabul edilir. Bu, orta derecede böbrek hastalığına veya böbrek fonksiyonunu etkileyen diğer tıbbi durumlara işaret edebilir.
4- Ciddi derecede azalmış eGFR: 30 mL/dk/1,73 m² ‘nin altındaki bir değer, ciddi şekilde azalmış kabul edilir. Bu, ciddi böbrek hastalığını veya böbrek fonksiyonunu etkileyen diğer tıbbi durumları gösterebilir.
Bu değerin, böbrek fonksiyonunun yalnızca bir ölçüsü olduğuna dikkat etmek de önemlidir. Böbrek fonksiyonunu değerlendirmek ve böbrek hastalığını teşhis etmek için idrar protein seviyeleri ve serum kreatinin seviyeleri gibi diğer testler de kullanılabilir.
eGFR’nin değişmesine ne sebep olabilir?
Kronik böbrek hastalığı, bu değerdeki değişikliklerin ana nedenidir.
Aşağıdakiler de dahil olmak üzere kronik böbrek hastalığının birkaç nedeni vardır:
- Yüksek kan basıncı
- Yüksek kolesterol seviyeleri
- Şeker hastalığı
- Böbrek iltihabı
- Böbrek enfeksiyonları
- Böbrek taşı
- Prostat büyümesi
- Steroid olmayan antienflamatuar ilaçlar gibi ilaçların uzun süreli kullanımı
- Polikistik böbrek hastalığı
Diyabet, dünya çapında kronik böbrek hastalığının en yaygın nedenidir.
Egfr kan tahlili neden önemli?
Bu değer, uzmanların böbrek hastalığı da dahil olmak üzere böbreklerinizle ilgili sorunları tespit etmesine yardımcı olur. Böbrekleriniz üriner sistemin bir parçasıdır. Böbrek hastalığı, bir veya her iki böbreğin hasar görmesi durumunda ortaya çıkar. Böbrek hastalığınız olduğunda, glomerüller kanı daha az filtreler. Sonuç olarak, kanınızda tehlikeli toksinler birikebilir.
Sık idrara çıkma ve kas spazmları gibi böbrek hastalığı belirtileri, böbrek fonksiyonlarının %40’ına kadarını kaybedene kadar ortaya çıkmayabilir.
Egfr (ckd epi) testi hangi durumlarda kullanılabilir?
Üroloji ve Nefroloji uzmanları, böbrek hastalığının başlangıcını izlemek için eGFR kan tahlili kullanır. Test ayrıca mevcut böbrek hastalığının ciddiyetini (evresini) gösterir.
Böbrek sağlığı için aşağıdaki durumlarda bu test kullanılabilir;
- Böbrek fonksiyonunu etkileyen doğum kusurları
- Koroner arter hastalığı veya kalp hastalığı
- Şeker hastalığı
- Ailede böbrek hastalığı öyküsü
- Sık idrar yolu enfeksiyonları veya idrar tıkanıklıkları
- Yüksek kan basıncı
- Sigara içme tarihi
- Obezite
EGFR (ckd epi) hesaplama?
Uzman kişiler bu değeri hesaplayabilmek için bir formül kullanır. Formül, serum kreatinin kan testi sonuçlarını yaşınız ve cinsiyetiniz gibi bilgilerle birleştirir.
Serum kreatinin kan testi, kanınızdaki bir atık ürün olan kreatinin düzeylerini ölçer. Vücudunuz kaslara enerji sağlamak için bir kimyasal olan kreatin yapar ve kullanır. Kaslar bu enerjiyi kullandığında, kas dokusu parçalanarak kana kreatinin (bir toksin) salar.
Sağlıklı böbrekler bu toksini kandan filtreler ve idrar yaparken vücudunuz ondan kurtulur. Ancak böbrek hastalığınız olduğunda, kreatinin kanda kalır ve yavaş yavaş oluşur.
Bu değeri belirlemek için uzman kişi bir hesaplama sistemi kullanır. Bu sistem şunları etkiler:
- Kreatinin seviyesi
- Yaş
- Seks
- Yükseklik ve ağırlık
- Irk ve etnik köken
EGFR (ckd epi) değeri ne zaman tehlikelidir?
Takibinizi yapan uzman doktor eGFR’niz art arda üç ay boyunca 60’ın altında kaldığında kronik böbrek hastalığını teşhis edebilir.
Beş aşama vardır;
- Aşama 1 (eGFR 90 veya daha yüksek) hafif böbrek hasarını gösterir, ancak böbrekleriniz iyi çalışıyor.
- Aşama 2 (eGFR 60 ile 89 arasında), böbrek hasarında aşama 1’den itibaren bir artışı gösterir, ancak böbrekler iyi çalışmaya devam eder.
- Evre 3 (eGFR 30 ile 59 arasında), böbrek fonksiyonlarınızda azalma olduğu ve semptomlar yaşayabileceğiniz anlamına gelir.
- Evre 4 (15 ile 29 arasında eGFR), orta ila şiddetli böbrek hasarı ile zayıf böbrek fonksiyonudur.
- Evre 5 (15’in altındaki eGFR) böbrek yetmezliğinin bir işaretidir. %15’ten daha az böbrek fonksiyonuna sahip olduğunuz anlamına gelir. Bu aşama en ciddi olanıdır ve yaşamı tehdit edici olabilir. Bu durumda diyalize veya böbrek nakline ihtiyacınız olabilir.
Anormal EGFR’den sonra hangi testler yapılır?
Anormal (çok yüksek veya çok düşük) olan EGFR, daha fazla değerlendirilmesi gereken altta yatan bir tıbbi durumu gösterebilir. Takip testleri, anormal eGFR’nin spesifik nedenine bağlı olacaktır ve şunları içerebilir;
- Ek böbrek fonksiyon testleri: Böbrek fonksiyonunu değerlendirmek ve böbrek hastalığını teşhis etmek için idrar protein seviyeleri ve serum kreatinin seviyeleri gibi diğer testler kullanılabilir.
- Görüntüleme testleri: Böbrekleri görselleştirmek ve herhangi bir anormallik veya hasar aramak için böbrek ultrasonu, Bilgisayarlı tomografi veya MRI (emar) gibi testler kullanılabilir.
- Biyopsi: Bazı durumlarda, anormal eGFR’nin nedenini teşhis etmeye yardımcı olmak için bir böbrek biyopsisi alınabilir.
EGFR kan tahlili değeri normal seviyede nasıl tutulur?
Yaşam tarzınızda bazı değişiklikler yaparak böbrek fonksiyonu korunabilir ve hatta geliştirilebilir. Araştırmalar, metabolik sendromlu kişilerde karın çevresinin azaltılmasının bu değeri iyileştirebileceğini göstermiştir. Daha büyük bir bel-kalça oranı, azalan filtrasyon riskini artırabilir.
Diyet, eGFR’yi iyileştirmede yardımcı olur, özellikle Akdeniz diyeti, bu, diğer tıbbi durumların yanı sıra kronik böbrek hastalığı geliştirme riskini azaltır. Diyet, daha düşük bir ölüm riski ile ilişkilendirilmiştir ve yüksek miktarda meyve, sebze, baklagiller, fındık, tahıl ve zeytinyağının yanı sıra orta derecede balık alımı ile karakterize edilir.
Egzersiz ayrıca böbrek sağlığının korunmasında da esastır. Araştırmaların birçoğu, kronik böbrek hastalığı olan bireylerin egzersiz terapisi ile böbrek fonksiyonlarını iyileştirebileceğini göstermiştir.
EGFR Bozulması Düzeltilebilir mi?
EGFR bozulması, genellikle böbrek fonksiyonlarının azalmasıyla ilişkilidir ve çeşitli nedenleri olabilir. Bunlar arasında kronik böbrek hastalığı, diyabet, yüksek kan basıncı, enfeksiyonlar ve bazı ilaçlar sayılabilir.
EGFR bozulması bazı durumlarda düzeltilebilir olabilir. Bunun mümkün olması için, öncelikle altta yatan nedenin belirlenmesi gerekir. Örneğin, yüksek kan basıncı veya diyabet gibi kronik bir sağlık sorunu nedeniyle oluşan EGFR bozukluğu, bu sorunların tedavisiyle düzeltilebilir. Böbrek fonksiyonlarına zarar veren bazı ilaçlar da kesilerek bu bozukluk düzeltilebilir.
Ancak bazı durumlarda, EGFR bozukluğu geri dönüşümsüz olabilir ve böbrek fonksiyonlarının ilerleyici bir şekilde azalmasına neden olabilir. Bu nedenle, EGFR bozukluğunun nedenleri belirlenmeli ve tedavi edilmelidir. Ayrıca, sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek, yeterli su tüketmek, düzenli egzersiz yapmak ve sağlıklı bir diyet uygulamak da böbrek sağlığı açısından önemlidir ve böbrek fonksiyonlarını koruyabilir.
