Safra kesesi polipleri, safra kesesi içinde oluşan küçük tümöral oluşumlardır. Bu oluşumlar genellikle iyi huyludur ve kanserle ilişkili değildir. Ancak nadir durumlarda kansere dönüşebilirler.
Safra kesesinde polip, safra kesesi duvarının iç yüzeyinden gelişen sabit, yer değiştirmeyen lezyonlardır. Çoğu hastada, yaklaşık %95’inde, polipler iyi huylu oluşumlardır.
Safra kesesinde polip genellikle herhangi bir semptom yaratmazlar ve çoğu zaman tesadüfen ultrason veya başka bir görüntüleme yöntemiyle teşhis edilirler. Ancak bazı durumlarda, safra kesesi polipleri ağrı, bulantı, kusma, karın şişliği ve safra kesesinde enfeksiyon gibi semptomlara neden olabilirler.
Safra kesesi polipleri tedavi edilmesi gereken bir durum değildir, ancak polipin boyutu, sayısı ve hastanın semptomlarına bağlı olarak cerrahi müdahale gerekebilir.
Safra kesesi polipleri nasıl yok edilir?
Safra kesesi polipleri tedavisi, poliplerin boyutuna, sayısına ve hastanın semptomlarına bağlı olarak değişebilir. İyi huylu polipler genellikle takip edilir, ancak büyük polipler veya kansere dönüşme riski yüksek olan polipler çıkarılması gerekebilir. Safra kesesi poliplerinin çıkarılması için iki ana yöntem vardır:
1- Laparoskopik kolesistektomi: Bu, safra kesesinin tamamen çıkarılması için minimal invaziv bir cerrahi prosedürdür. Küçük kesiler yapılır ve bir kamera ve özel aletler yardımıyla safra kesesi polipleri çıkarılır. Bu prosedür genellikle hızlı bir iyileşme süreci ile ilişkilendirilir.
2- Endoskopik kolesistektomi: Bu prosedür, safra kesesi poliplerinin endoskopik olarak çıkarılması için kullanılır. Bu yöntem genellikle daha küçük polipleri tedavi etmek için kullanılır ve laparoskopik kolesistektomi kadar invaziv değildir.
Safra kesesi polipleri, tedavi edilmesi gereken bir durum değildir, ancak polip büyüklüğü ve hastanın semptomlarına bağlı olarak doktorlar cerrahi müdahale önerebilirler. Tedavi edilmeyen safra kesesi polipleri, nadir de olsa kansere dönüşebilir.
”Gerçek safra kesesinde polip tek tedavi seçeneği safra kesesinin ameliyatla alınmasıdır.”
Ancak eğer polip gerçek polip değil yalancı polip ise bazı beslenme alışkanlıklarının değiştirilmesi ile düzelme sağlanabilir.
- Kolesterol ve yağdan fakir diyet ile beslenme
- Sindirimi kolay besinlerin tüketilmesi
- Sebze, meyve ve lifli gıdaların bol tüketilmesi
- Aşırı yağlı ve kızartılmış ürünlerden uzak durulması
- Gazlı ve şekerli içeceklerin tüketilmemesi
- Aşırı yağlı et tüketilmemesi
- Alkol ve aşırı kafeinden uzak durulması
Safra kesesinde polip nedir?
”Safra kesesinde polip, safra kesesi duvarından (iç yüzey) safra kesesi lümenine doğru uzanım gösteren lezyonlardır. Safra kesesi polipleri yalancı polipler ve gerçek safra kesesi polipleri olarak değerlendirilir.”
Yalancı polipler (pseudopolip) daha sık olarak görülmektedir, bir çalışmada gerçek polip olduğu düşünülen poliplerin %70’inin yalancı polip olduğu gösterilmiştir.
Pseudo polipler (yalancı polipler) kansere dönüşme riski olmayan lezyonlardır.
- Kolesterol polipleri: Safra kesesi duvarında yağ moleküllerinin birikimiyle oluşurlar. %9-26 sıklığında izlenirler. Safra kesesi taşı ile birlikte kolesterolozis görülmesi safra kesesinde en sık görülen patolojik bulgudur. Erkek ve kadın cinste eşit olarak görülür. Kolesterolozis trigliserit, kolesterol öncü yapıların ve kolesterol esterlerinin safra kesesi iç duvarında birikimi ile oluşur. Sarı renkte gözle de fark edilebilen bir renk değişimi olur. Sıklıkla 1 mm çapında mukazadan hafif kabarık olarak görülürler, ancak 1/3 vakada daha büyük ve polipoid görünümde olabilirler.
- Adenomiyomatoz: Safra kesesinin iç yüzeyinde bulunan mukozal tabakasının aşırı büyüyerek safra kesesi lümenine doğru fıtıklaşmasıdır. Kadınlarda erkeklerden daha fazla görülür. Kistik lezyon benzeri yapılar, ya da polipid lezyonlar olarak görünebilirler.
- İnflamatuvar polipler: En az görülen yalancı poliplerdir. Sıklıkla 1 cm den küçüktürler.
Gerçek safra kesesi polipleri iyi huylu ya da kötü huylu polipler olabilirler;
1- İyi huylu polipler (benign polipler)
- Adenomatöz polipler: Safra kesesinin en sık görülen iyi huylu polipleridir. Adenomatöz polip çapı arttıkça kanser görülme sıklığı artar. 1cm çapından büyük poliplerde kanser görülme riski %37-55’dir.
- Fibrom, lipom ve leimiyom; Nadir görülen safra kesesi benign polipleridir.
2- Kötü huylu polipler (malign polipler)
- Adenokarsinom: En sık görülen malign polip olup adenomatöz poliplerden daha sık görülürler.
- Mezenkimal tümör, lenfoma ve diğer organ kanserlerin metastatik lezyonları daha nadir olarak görülebilir.
Safra kesesi polipleri bebeklerde ve çocuklarda nadir olarak görülür. Safra kesesi polipleri bebeklerde tespit edildiğinde Peutz-Jeghers ya da Gardner sendromu gibi doğumsal polip sendromları varlığı söz konusudur.
Safra kesesinde polip belirtileri?
Safra kesesi polipleri, genellikle herhangi bir semptom göstermeden fark edilmeden kalabilirler. Ancak bazı kişiler, safra kesesi polipleri nedeniyle aşağıdaki belirtileri yaşayabilirler:
- Karın bölgesinde ağrı veya rahatsızlık hissi
- Mide bulantısı
- Kusma
- Safra kesesi bölgesinde hassasiyet veya ağrı
- İştahsızlık
- Hazımsızlık
- Kabızlık veya ishal
- Sarılık (nadiren)
Safra kesesinde polip neden olur?
Safra kesesi polipleri, kesin nedeni bilinmeyen bir durumdur. Ancak, bazı risk faktörleri poliplerin gelişmesine katkıda bulunabilir.
- Yaş: Safra kesesi polipleri, genellikle 50 yaşın üzerindeki kişilerde daha yaygındır.
- Cinsiyet: Kadınlar, erkeklere kıyasla safra kesesi polipleri geliştirme riski daha yüksektir.
- Safra kesesi hastalıkları: Safra kesesi polipleri, safra kesesi hastalıkları olan kişilerde daha sık görülür.
- Obezite: Obezite, safra kesesi polipleri geliştirme riskini artırabilir.
- Genetik faktörler: Ailesinde safra kesesi polipleri olan kişilerde bu durumun görülme riski daha yüksektir.
Safra kesesi polip teşhisi?
Tanı karın ultrasonu ile koyulur. Ancak tespit edilen polipin iyi ya da kötü huylu olup olmadığı ancak safra kesesi ameliyatı sonrası patolojik incelemenin yapılması ile anlaşılabilir. Ultrasonda safra kesesi polipleri;
- Kolesterol polipleri çok sayıda, homojen, karaciğerden daha ekojenik görünümde ve saplı polipoid lezyonlar şeklinde görülür. Sıklıkla 1 cm den küçüktürler. Safra kesesinde 3 mm polip görülebilmektedir.
- Adenomlar homojen, izoekoik, düzgün yüzeyli ve sapı olmayan lezyonlar olarak görülür.
- Adenokarsinom homojen ya da heterojen görünümde olan, sıklıkla izoekoik, yüzeyi duta benzer görünümde olan polipoid yapılardır.
- Safra kesesinde polipler duvara yapışık, hastanın bir yandan öbür yana dönmesi ise yer değiştirmeleri ve gölgelerinin olmaması gibi özellikleri ile safra kesesi taşından ayırt edilirler.
Kötü huylu olduğu düşünülen polip varlığında endoskopik ultrason ve tomografi ile ileri değerlendirme yapılabilir ama yine de kesin tanı konulamayabilir.
Safra kesesinde polip belirtileri için yapılan ultrasonda karınla ilgili şikayetlerde ucuz, kolay ulaşılabilir, zararsız olması gibi olumlu özellikleri nedeniyle ultrason sıklıkla istenilen bir tetkiktir. Başka nedenle ya da safra kesesi ağrısı olduğu düşünülen durumlarda yapılan karın ultrasonu sırasında, erişkin hastaların yaklaşık %4-5 inde sıklıkla safra kesesinde polip tespit edilir.
Ultrasonun yaygın kullanımı ile safra kesesi polibi tanısı daha sık olarak konulmaktadır. Her ne kadar polip terimi hastalar için kanser ile ilişkilendirildiği için endişe uyandıran bir tanım olsa da, esasında polip ile kanser ilişkisi net değildir.
Ancak %4-10 vakada adenom yani kansere dönüşme ihtimali yüksek lezyonlar olabilirler. Polip çapı arttıkça kanser görülme riski de artmaktadır. 1 cm den küçük olan polipler, eğer hızlı büyüme göstermiyorlarsa hastaların endişe etmelerini gerektirecek bir durum oluşturmazlar.
Ancak ultrason ile safra kesesi poliplerinin kansere dönüşme riski ya da mevcut polipin kanser öncüsü lezyon olup olmadığı net olarak bilinemez.
Safra kesesinde polip ameliyatı olan hastaların safra keselerinin patoloji uzmanları tarafından incelenmesi sırasında da (yaklaşık %14) görülebilirler.
Safra kesesi polipleri kendiliğinden geçer mi?
Safra kesesi polipleri genellikle kendiliğinden geçmez. Poliplerin boyutu zamanla artabilir ve nadir durumlarda kansere dönüşebilir. Bu nedenle, safra kesesi polipleri tanısı konulduğunda genellikle poliplerin boyutunu, sayısını ve hastanın semptomlarını dikkate alarak tedavi seçenekleri değerlendirilir.
Küçük polipler genellikle hiçbir semptom yaratmadan kalabilirler ve sadece düzenli takip altında tutulması yeterli olabilir. Ancak, büyük polipler veya kansere dönüşme riski yüksek olan polipler çıkarılması gerekebilir.
Eğer yalancı polip ise, hastaların diyetlerinde düzenlemeye gitmeleri, kolesterol ve yağdan fakir beslenme ile poliplerde kaybolma görülebilir.
Safra kesesi polip tedavisi?
Safra kesesinde polip tedavisi doktor kontrolünde dikkat edilmesi gereken bir süreçtir. Safra kesesi enfeksiyonu ya da pankreatit gibi durumlara yol açan, ciddi şikayetlere sebep olduğu durumlarda safra kesesi cerrahi olarak çıkartılabilmektedir.
Çoğu safra kesesi polipi iyi huylu olup, safra kasesi kanserine dönüşme riski ya da kanser olma riski düşüktür.
”Polip tedavisi polibin çapı ve hastaların safra kesesi risk faktörleri taşımasına göre belirlenir.”
Safra kesesi kanseri risk faktörleri;
- 1 cm den büyük çaptaki polipler (2 cm üzerindeki poliplerin kanser olma riski ise çok yüksektir)
- Primer sklerozan kolanjit varlığı
- Yassı (sesil) polip varlığı ile safra kesesi duvarında bölgesel kalınlaşma olması durumu (safra kesesi kanseri riski 7 kat artış gösterir)
- Irksal değişkenlik
- 50 yaş üzeri olmak kanser açısından yüksek riske sahiptir.
- Safra kesesi taşı olması ve adenomiyomatozis varlığı ise kanser riskinde düşük bir artış ile birliktedir.
Safra kesesi polibine bağlı herhangi bir şikayeti olmayan ancak safra kesesi risk faktörü olan hastalarda yakın takip ve gerektiğinde safra kesesi polip ameliyatı seçeneği düşünülmelidir.
- Çapı 2 cm den fazla olan poliplerin kanser olma ihtimali çok yüksek olduğundan öncesinde tomografi ile değerlendirme ve arkasından safra kesesi ameliyatı (genişletilmiş kolesistektomi) planlanmalıdır.
- Çapı 1-2cm arasındaki poliplerde kanser gibi kabul edilip, safra kesesi ameliyatı yapılmalıdır.
- Primer sklerozan kolanjit varlığında, polip çapı 8 mm üzerinde ise cerrahi tedavi (kolesistektomi) yapılmalıdır. Daha küçük çaptakiler ömür boyu takip edilmelidir.
- 50 yaş üzeri, sesil polip gibi diğer kanser risk faktörleri varlığında polip çapı 6-9 mm arasında ise kolesistektomi, 6 mm den küçük olanlarda 6 ayda bir, büyüklükte değişme olmaması durumunda yılda bir ömür boyu takip yapılması önerilir.
Sık Sorulan Sorular
Safra kesesinde polip olanlar ne yemeli?
Polip tedavisi sürecinde olan hastaların beslenme alışkanlıklarına dikkat etmeleri gerekmektedir. Safra kesesi polipleri olan kişiler, aşırı yağlı, baharatlı ve kızarmış yiyeceklerden kaçınmalıdır. Bu yiyecekler, safra kesesi ve karaciğerin işlevlerini zorlayabilir ve poliplerin büyümesine neden olabilir.
Safra kesesi polipleri olan kişiler, yüksek lifli yiyecekler ve antioksidanlar bakımından zengin olan sebzeler, meyveler, tam tahıllar, baklagiller ve diğer sağlıklı besinler tüketmelidir. Bu yiyecekler, vücutta iltihaplanmayı azaltabilir, sindirim sistemini düzenleyebilir ve safra kesesinin sağlıklı bir şekilde çalışmasına yardımcı olabilir.
Safra kesesi polip bitkisel tedavi?
Yalancı poliplerin bazı bitkisel tedaviler ile düzelme ihtimali vardır. Bu açıdan safra kesesi hastalıklarında Karahindiba, zencefil, zerdeçal, kırlangıç otu, fiğ bitkisi tüketilmesi fayda sağlayabilir.
Safra kesesi polipleri ameliyatsız tedavisi nasıl?
Safra kesesi kanseri risk faktörü olmayıp, safra kesesinde polip olan hastalarda;
- 6-9mm çapındaki polipler için önce 6 ayda bir, sonrasında yılda bir ultrason ile takip
- 5mm den küçük polipler büyük olasılıkla iyi huylu olup, sıklıkla kolesterolozistirler. Ancak nadir de ola küçük poliplerden zamanla kanser gelişme riski olduğundan yıllık ultrason takibinin yapılması önerilir.
- Yapılan takiplerde 2 mm den fazla büyüme tespit edilmesi durumunda kolesistektomi yapılmalıdır
Safra kesesinde polip ağrısı nasıl geçer?
Safra kesesinde polip olan hastalar için ilaç tedavisi seçeneği yoktur. Safra kesesi polibine bağlı olarak bazen karın sağ üst bölgesinde hafif ağrı olabilir. Ağrı bazen kendiliğinden geçebilir, ancak safra kesesi kanalı tıkanıklığına yol açan şiddeti giderek artan ağrı varlığında hastaneye başvurmak gerekir.
Safra kesesinde polip bulantı yapar mı?
Bazen dispeptik yakınmalar, midede yanma, bulantı gibi şikayetler olabilir. Eğer polibin sebep olduğu safra kesesi enfeksiyonu oluşmuşsa ya da pankreatit, bu durumlarda da bulantı, kusma şikayetleri olması beklenir.
Safra kesesinde polip ağrı yapar mı?
Safra kesesi polipleri genellikle ağrı yapmazlar ve çoğu zaman tesadüfen bir ultrason veya başka bir görüntüleme testi sırasında tesadüfen keşfedilirler. Ancak, nadir durumlarda safra kesesi polipleri ağrıya veya diğer semptomlara neden olabilir. Polipler, safra kesesinin çıkışını tıkayarak safra akışını engellediğinde veya enfekte olduğunda ağrıya neden olabilirler.
Kaynaklar:
- Gallbladder polyps, Wisam F Zakko, MD, Salam F Zakko, MD, uptodate.com
- Outcomes of Gallbladder Polyps and Their Association With Gallbladder Cancer in a 20-Year Cohort, Jean-Luc Szpakowski, MD1; Lue-Yen Tucker, BA, JAMA Netw Open. 2020;3(5):e205143. doi:10.1001/jamanetworkopen.2020.5143
- Management and follow-up of gallbladder polyps, Joint guidelines between the European Society of Gastrointestinal and Abdominal Radiology (ESGAR), European Association for Endoscopic Surgery and other Interventional Techniques (EAES), International Society of Digestive Surgery – European Federation (EFISDS) and European Society of Gastrointestinal Endoscopy (ESGE), Rebecca Wiles and etc., Eur Radiol. 2017; 27(9): 3856–3866. doi: 10.1007/s00330-017-4742-y
- Ultrasound ‘gallbladder polyps’: a misleading description best rephrased, SarahJayne Vivian Ruelan Furtado Gregory Falk, doi.org/10.1002/sono.12029
