Tiroid bezi boyun tam ortasında, ön tarafta, köprücük kemiklerinin hemen üzerinde yer alan kelebek şeklinde bir organdır. Fizik muayenede tiroid nodülü şüphesi olan ve nodüler guatr olan tüm hastalardan, diğer görüntüleme yöntemleri (karotis renkli doppler, tomografi, MRG, PET…) sırasında tesadüfen tiroid nodülü görülmesi durumlarında tiroid ultrasonu yapılmalıdır.
Tiroid ultrasonu ile tiroid bezi görünümü, hastalıkları, izoekoik nodül ve beraberindeki yapılar ile ilgili olarak çok önemli bulgular elde edilir.
Tiroid ultrasonu incelemesi tiroid bezi değerlendirilmesinde fizik muayeneden daha fazla bilgi verir. Ultrason eşliğinde tiroid nodüllerinden örnek alınması (ince iğne aspirasyonu) ile tiroid hücre ve dokularının sitolojik, biyokimyasal, moleküler ve genetik incelemesi yapılabilir.
Tiroid nodüllerinin %4-6 kadarında tiroid kanseri görülür. Çocuklar, 30 yaş altı erişkinler, baş ve boyuna radyoterapi öyküsü olanlar, ailede tiroid kanser öyküsü olanlarda nodül görülme riski fazladır.
Ultrasonda 2mm çapa kadar küçük olan yapılarda tiroid bezi kan akımı ve nodül kan akımı değerlendirilir. Tiroid bezinde yer alan tümöral yapılar ve tiroid çevresinde yer alan paratiroid bezleri görüntülenebilir. Tiroid nodül varlığında tiroid ultrasonunda şüpheli bulguların olması durumunda yine tiroid ultrasonu eşliğinde tiroid ince iğne aspirasyon biyopsisi yapılır.
Tiroid ultrason sonuçları histopatolojik sonuçlar ile her zaman yüzde yüz uyumlu olmayabilir. Ancak yine de bir kısım hastada önemli klinik soruların cevabının verilmesine yardımcı olur.
Tiroid nodülüne yaklaşım hastanın riskli grupta olup olmasına göre, tiroid nodül büyüklüğüne, şüpheli nodül ultrason bulgularına göre değişkenlik gösterir.
Tiroid nodülü nedir?
Tiroid nodülleri tiroid bezinde yer alan oval ya da yuvarlak bölgelerdir. Birçok nedene bağlı olarak oluşabilmekte olup çoğunlukla iyi huylu oluşumlardır. Tiroid nodüllerinin %95’i kanser dışı nedenlerle oluşmaktadır. Sık görülen bir durum olup, genel toplumun yaklaşık yarısında görülebilmektedir.
İzoekoik nodül nedir?
”Tiroid nodülünün ultrason ile görüntülenmesinde tiroid dokusuna benzer ekojenite görünmesine izoekoik nodül adı verilir. Sayıları 1’den fazla olabilmektedir.”
Tiroid nodülü neden olur?
İyi huylu tiroid nodülleri normal tiroid dokusunun aşırı büyümesi nedeniyle oluşur. Tiroid nodüllerinin neden oluştuğu konusunda kesin bir bilgi yoktur. Nodül gelişiminde en önemli sorun kanser gelişme riskidir. Tiroidin de nodül öyküsü olan ve iyot eksikliği olanlarda daha fazla oluştuğu bilinmektedir.
Tiroid nodülü belirtileri?
Nodül varlığında sıklıkla hiçbir klinik belirti olmaz. Tiroid nodülleri boyun ultrasonu ve muayenesi sırasında ya da başka nedenlerle yapılan görüntüleme yöntemlerinde rastlantısal olarak görülebilir. Yeterince büyük bir nodüle sahip hastalar bu durumu boyunda şişlik olarak fark edilebilirler.
Tiroid nodülü kanseri belirtileri olarak; nefes almada zorluk, yutma zorluğu, boğazda gıcık hissi, seste kalınlaşma, çatallaşma sayılabilir.
Eğer nodül, tiroid çalışmasında düzensizlik ile birliktelik gösteriyorsa hastalarda tiroidin fazla çalışması yani hipertiroidiye bağlı belirtiler görülebilir (terleme, ellerde titreme, sinirlilik, kilo kaybı,…)
Tiroid nodülünün tedavisi nedir?
Tedavi yöntemleri nodülün özelliğine göre belirlenir. Yapılan tiroid nodülü biyopsi (TİİAB) sonucunun iyi huylu, tiroid kanseri ya da şüpheli olarak sonuçlanmasına göre tedavi seçeneği belirlenir. Tiroid nodülü ilaç tedavisi bulunmamaktadır. Tiroid nodülü kanser tedavisi tiroid nodülü ameliyatı ve radyoaktif iyot tedavisidir.
- Tiroid nodülü benign (İyi huylu) olması halinde ilaç ya da cerrahi tedavi önerilmez. Nodül küçültme tedavisi olarak eskiden tiroid hormon tedavisi öneriliyor olsa da artık tedavide etkili olmadığı görülmüştür. Tiroid nodülü olanlar yılda bir tiroid ultrasonu ile büyüme açısından takip edilir. Eğer nodülde büyüme olursa (hacimde %50 den fazla artma, en az iki eksende en az 2 cm artışı ile birlikte çapta %20 artma), tekrar biyopsi işlemi yapılır. Sonuca göre cerrahi kararı verilebilir. 4-5 cm den büyük nodüller için cerrahi tedavi önerenler de vardır.
- Tiroid nodüllerinin %5 kadarında tiroid kanseri görülmektedir. Tiroid kanserinde sağ kalım oranları yüksektir. Hastaların tedavileri tiroid kanser türüne göre değişkenlik gösterir. Kanser tedavisi öncelikle hastaların kanser yaygınlığa açısından değerlendirilmesiyle başlar. Yapılacak ameliyat kararlaştırıldıktan sonra lenf nodları tutulumuna ve yayılma düzeyine göre radyoaktif iyot tedavisi planlanır. Tiroid nodülü ameliyatı olanlar tiroid kanseri tekrarlama riski açısından takip edilmeye devam edilirler. Ameliyat olanlar tiroid bezleri alındığı için ömür boyu tiroid hormon ilacı almak zorundadırlar.
- Tiroid nodolü ne zaman alınmalı hastalar tarafından çok sorulmaktadır. Kanser şüphesi olan nodüllerde %50-75 kanser riski vardır. Bu grup hastalara sadece tiroid bezinin bir kısmının (nodülün bulunduğu bölümün) çıkarıldığı ya da tüm tiroid bezinin çıkarıldığı ameliyatlar yapılabilir.
- Tiroid nodülü biyopsi sonucu net tanı konulamayan ya da önemli değişiklik tespit edilemeyen şeklinde olan vakalarda tiroid ultrasonu ile nodül özelliklerinin takibi ve tekrar biyopsi örneği alınması önerilir.
- Bazı tiroid nodülleri vücuttan bağımsız olarak kendiliğinden tiroid hormonu üretirler. Bu nodüllere sıcak nodül adı verilir. Genellikle kansere yol açmazlar ancak aşırı hormon üretmelerinden dolayı hastalarda hipertiroidi tablosuna sebep olurlar. Bu da tedavi edilmelerini zorunlu hale getirir. Sıcak nodül varlığında cerrahi tedavi ya da radyoaktif tedavi seçenekleri uygulanır. Yine bu hastalarda antitiroid ilaç tedavi seçeneği de vardır. Hastalarda nodül tedavi yöntemleri yaşa ve ek hastalık varlığına göre değişkenlik gösterir.
a-) Genç hastalarda eğer hafif hipertiroidi durumu varsa sadece takip edilebilir.
b-) Yaşlı hastalarda hipertiroidi tablosunun kalp ve kemik erimesi üzerine olumsuz etki göstermesi nedeniyle cerrahi ya da radyoaktif iyot tedavisi uygulanması tercih edilir.
- Kistik tiroid nodülleri, içlerinde sıvı bulunan iyi huylu nodüllerdir. Kistik nodüller tiroid ultrasonu ile takip edilip, kanama ya da boyutlarında ciddi artış olması durumunda ameliyat edilir.
Sık Sorulan Sorular
Tiroid nodülü öksürük yapar mı?
Öksürük genelde görülmez, ancak nadiren büyük nodül varlığında boğazda gıcık hissi olup buna bağlı gıcık öksürüğü olabilir.
Solid nodül nedir?
Solid nodüller içerisinde sıvı olmayan katı nodüllerdir. Solid nodüller normal tiroid dokusu referans alınarak değerlendirilir. Tiroid ultrasonunda İzoekoik, hipoekoik ve hiperekoik nodül olarak tanımlanırlar.
Hipoekoik nodül nedir?
Tiroid nodülünün ultrason ile görüntülenmesinde tiroid dokusundan daha az ekojenitede görünmesine hipoekoik solid nodül adı verilir.
Solid, hipoekoik ve çapı 1 cm üzerinde olan ultrasonda düzensiz kenar, mikrokalsifikasyon, nodülün en çapından daha uzun olması gibi şüpheli ultrason bulguların olması durumunda tiroid ince iğne aspirasyon biyopsisi (TİİAB) yapılır.
Ultrasonda birden fazla şüpheli tiroid nodülü bulgusu olan hipoekoik nodüllerde kanser riski (%70-90) olmayanlara (%10-20) göre fazladır. TİİAB sonucuna göre tiroid nodülü benign ya da malign (kötü huylu) ayrımı yapılabilmektedir.
Nodülün tiroid ultrasonu ile görüntülenmesinde tiroid dokusundan daha fazla ekojenitede görünmesine hiperekoik solid nodül adı verilir.
Soğuk nodül nedir?
Kandan bakılan TSH düzeyinin düşük olduğu durumda, tiroid nodül fonksiyonunun (hormon üretme durumu) değerlendirilmesi için tiroid sintigrafisi yapılır.
Sintigrafi görüntülemesinde radyoaktif maddenin nodül tarafından tutulması sonucu çevredeki normal tiroid dokusundan daha parlak görünümde olur. Bu duruma sıcak nodül adı verilir.
Fizik muayeneyle tespit edilen tiroid nodüllerinin %5-10’u sıcak nodüllerdir. Tiroid kanser gelişme riskleri oldukça düşüktür. Bu yüzden sıcak nodül varlığında tiroid biyopsisi yapılması gerekmeyebilir.
Sintigrafide tiroid nodülünün normal tiroid dokusundan daha az radyoaktif madde tutup, daha az parlak görünmesi soğuk nodül adını alır.
Tiroid nodülü malignite kriterleri?
Tiroid kanser tanısının kesin koyulmasını sağlayan ultrason bulgusu yoktur. Damar yapılarda tutulum görülmesi kanser tanısı için önemli bir bulgudur ancak her zaman değerlendirilmesi mümkün olmayabilir. Ancak nodüllerde görülen bazı özelliklerin kanser olma ihtimalini arttırdığı düşünülmektedir.
Nodül eko yoğunluğu, nodül kenarlarının keskinliği, nodül etrafında halo varlığı kalsifikasyon varlığı, nodül içi kanlanma olması, nodül şekil ve büyüklüğü nodülleri değelerlendirmede kullanılan kriterlerdir.
Tiroid nodülünde birden fazla artmış kanser riski özelliğinin görülmesi tiroid kanser riskini artırır. Tiroid nodül özellikleri klinisyene hangi nodülden biyopsi alınması gerektiği konusunda yardımcı olur.
- Hipoekoik nodül, tiroid kanseri olan hastalarda sıklıkla hipoekoik nodül tespit edilir ancak iyi huylu nodüller de hipoekoik olabilir.
- Nodül kenarlarında düzensizlik olması,
- Nodül etrafında halo olmaması (Bazı nodüllerin bir kısmı ya da tamamı halo ya da sonolusent ring ile çevrilidir. Halo yapısında nodül ve tiroid dokusu arasında ara katman görünümünde tiroid nodülü ya da tiroid bezinden daha az ekojenitede bir görüntü elde edilir)
- Kalsifikasyon olması: Kalsifikasyonlar hem iyi huylu hem kötü huylu nodüllerde görülebilmektedir. Mikrokalsifikasyon varlığı ile tiroid kanser arasında ilişki olduğu düşünülmektedir. Yumurta kabuğu gibi ya da çevresel kalsifikasyon olması sıklıkla nodülün iyi huylu olduğuna işaret eder ama kötü huylu olmadığı kesin olarak söylenemez. Medüller tiroid kanserinde nodülde büyük kalsifikasyon alanları görülebilir.
- Nodül iç yapısı, nodülün solid (katı) ya da kistik (içinde sıvı bulunması) olması kanser kriteri olarak çok yardımcı olmaz. Tiroid kanserlerinde solid ya da karışık özellikte nodüller görülebilir.
- Nodül şekli: tiroid kanserlerinde nodül şeklinin sıklıkla uzun ve dar yapıda olduğu görülmüştür. Ön-arka çapın transvers çap oranının 1 den fazla olması tiroid kanseri ihtimalini arttırmaktadır.
- Renkli doppler ultrason ile soğuk nodül ya da lenf nodunda artmış akım görülmesi kanser ihtimalini kuvvetlendirir.
- Nodül büyüklüğü, büyük çap ve hacimdeki nodüllerde kanser olma ihtimali daha yüksektir.
Tiroid nodülü adet düzensizliği yapar mı?
Tiroid nodülü direkt etki olarak adet düzensizliği yapmaz. Eğer tiroid nodülü, hormon üretiyorsa yani sıcak nodül ise hipertiroidiye yol açar. Hipertiroidi tablosunda adet düzensizliği görülebilir ama tiroid nodülü yanı sıra TSH değerinin de düşük olması gerekir.
Tiroid nodülü ateş yapar mı?
Tiroid nodülü varlığında ateş beklenen bir bulgu değildir.
Tiroid nodülü Kaç mm ameliyat gerekili?
Tiroid Nodülü ameliyat kriterlerinden belli bir boyut yoktur. Ameliyat kararı genel olarak aşağıdaki durumlara göre verilir.
- Tiroid nodülü biyopsi sonucu kötü huylu ve kanser şüphesi olması durumunda
- Yemek borusu ya da soluk borusuna bası yapacak kadar büyük nodül varlığında
- Birden fazla nodülü olup, genetik yatkınlığı olan, boyuna radyoterapi öyküsü olanlarda
Tiroid nodülü elle hissedilir mi?
Tiroid nodülleri eğer yeterince büyükler ise fizik muayenede elle fark edilirler. Hatta çok büyümüş olan tiroid nodülleri elle hissedilmeye gerek kalmadan karşıdan bakıldığında bile fark edilebilir.
Tiroid nodülü hangi bölüm bakar?
Nodül takibini Endokrinoloji uzmanları yapmaktadır. Ameliyat gerektiğine karar verilmesi durumunda genel cerrahi uzmanları tarafından cerrahi tedavi planlanır.
Kaynaklar:
- Overview of the clinical utility of ultrasonography in thyroid disease, Manfred Blum, MD, FACP, www.uptodate
- Diagnostic approach to and treatment of thyroid nodules, Douglas S Ross, MD, www.uptodate.com
- Patient education: Thyroid nodules (Beyond the Basics), Douglas S Ross, MD, www.uptodate.com
