Bebek bağırsağında parlaklık olup doğum yapanlar da gebelikte bağırsak parlaklığı dışında başka anomalisi yoksa genellikle bebekleri sağlıklı doğar.
Hiperekojen bağırsak (Bebekte bağırsak parlaklığı) anne karnındaki bebeğin bağırsaklarında ekojenite yani parlaklık artışı olması durumudur.
Anne karnındaki bebekte bağırsak parlaklığı ultrasonografi (USG) görüntülemesi sırasında, bebekte bağırsak bölgesinin yüksek bir ekojenik (parlaklık) görünümü olması durumu, “ekoik bağırsak” olarak adlandırılır. Bu durum, bebeğin sindirim sistemi gelişimiyle ilgili bir soruna işaret edebilir. Ekoik bağırsak, bazen bazı genetik hastalıklarla da ilişkilendirilebilir. Bununla birlikte, bu durum her zaman bir anormallik işareti değildir ve bazı durumlarda kendiliğinden düzelebilir.
Anne karnındaki bebekte bağırsak parlaklığı (hiperekojen barsak), gebeliğin 2.trimestırında bakılan ayrıntılı (detaylı) ultrason muayenesi sırasında değerlendirilir. Hiperekojen barsak görülme sıklığı 1000 gebelikte 2-14 civarıdır. Gebeliğin ilk 3 aylık döneminde bağırsak ekojenitesi değerlendirilemez.
Bebeklerde bağırsak parlaklığı bazı kromozom anomalileri, kistik fibrozis, sindirim sistemi anomalileri, sitomegalovirüs enfeksiyonu gibi birçok fetal bozukluk göstergesi olabilir.
Tek başına bağırsak parlaklığı saptandığında ise genellikle altta yatan bir problem yok demektir. Eğer anne karnındaki bebekte bağırsak parlaklığına ek olarak yapısal ya da kromozom anomalileri, büyüme gelişme geriliği ve bağırsak genişlemesi gözlemlenirse bu durum kötü prognoz göstergesidir.
”Gebeliğin son üç ayında hiperekojen bağırsak sık olarak görülür ve bu gözlem bağırsak içerisindeki mekonyum varlığından dolayı beklenen bir durumdur.”
Bebekte bağırsak parlaklığı neden olur?
Hamilelik sürecinde bebekte bağırsak parlaklığı dışında problem tespit edilememesi durumunda, bu fetüslerin %80-90’ında bu duruma neyin yol açtığına dair tanı koyulamamaktadır. Bu bebeklerin doğduklarında bağırsakları dahil hiçbir probleminin de olmadığı görülmüştür. Ancak hiperekojen barsak beraberinde başka anormalliklerin olması, bu duruma neden olan patolojik bir hastalık varlığı riskini arttırır. Bahse konu bu anormalliklerden bazıları;
- Bağırsak lümeninde kan olması: Amniyon sıvısında plasental kanama nedeniyle kan ve kan ürünleri olabilir. Fetüs bu sıvıyı yuttuğunda, kanın parlak görünümde olması nedeniyle bağırsaklar da parlak görünebilir. Fetüsün midesinde ekojenik madde varlığı ve subkoryonik sıvı birikiminin olması gibi ultrason bulguları bağırsaktaki parlaklık artışının nedeninin amniyon içine kanama olduğunu gösterir.
- Kromozom anomalileri: Bağırsak hareketlerinde azalma ve su geri emiliminde artma hiperekojen bağırsağa yol açabilir. Hiperekojen bağırsağı olan fetüslerde kromozom anomalisi görülme sıklığı %3-25’dir. Kalp anomalisi, duodenal atrezi gibi yapısal anomalisi yanında kalp parlaklığında artı, kısa bacak ve kol kemikleri gibi kromozom anomalisi göstergesi olan birçok ultrason bulgusunun da görülmesi kromozom anomalisi görülme riskini arttırır. Kromozom anomalisi beraberinde bağırsak parlaklığı olanlarda en sık trizomi 21 (Down Sendromu) görülmektedir. Bağırsak parlaklığı down sendromu yanı sıra 45X, trizomi 13, trizomi 18, triploidi, 47XYY gibi kromozom anomalileri varlığında da görülür.
- Kistik fibrozis: Pankreatik enzim salınımında anormalliklerin olması nedeniyle ince bağırsakta visköz mekonyum birikimi ve bağırsak hareketlerinde azalma olur. Bu da fetal bağırsak ekojenitesinde artmaya yol açmaktadır. Hiperekojenik bağırsağı olan fetüslerin %3-7’sinde kistik fibrozis görülebilmektedir.
- Fetal büyüme gelişme geriliği: Hiperekojenik barsak fetal büyüme gelişme geriliği ile beraber görülebilir. Fetal kan daha hayati organlar olan beyin, kalp ve plasentaya yönlendirildiği için bağırsaklara giden kan akımında azalma olur. Bu durum da fetal bağırsağın parlaklığının artmasına sebep olur. Fetal büyüme gelişme geriliğinde neden hiperekojen barsak görünümü olduğu kesin olarak bilinmektedir. Gebeliğin 2.trimestırında fetal büyüme gelişme geriliği beraberinde hiperekojenik bağırsak, anne serum alfa fetoprotein düzeyinde yükseklik ve oligohidroamniyoz olması kötü prognoza sahiptir. Bu bebeklerin %4-8’i anne karnında ölmektedir.
- Enfeksiyon: Konjenital enfeksiyonlar fetal bağırsağa direkt hasar ya da diğer bazı etkileri sonucu hiperekojenik bağırsağa yol açmaktadır. En sık sebep olan sitomegalovirüs enfeksiyonlarıdır.
- Sindirim sisteminde tıkanıklık olması: Yapısal ya da fonksiyonel sindirim sisteminin çalışmasında bozukluk, tıkanıklık durumunda, tıkanan bağırsak segmentinde mekonyumdan emilen sıvıyı artırarak bağırsak parlaklığında artışa sebep olabilir. Bağırsakta parlaklık artışı yanı sıra genişlemiş bağırsak segmenti varlığında altta yatan sebep büyük olasılıkla sindirim sistemi anomalisidir.(safra kanal atrezisi, bağırsak atrezisi, anal atrezi, gatroşizis, hirschsprung hastalığı….)
Bebekte bağırsak parlaklığı tedavisi?
Tecrübeli bir hekim tarafından ayrıntılı (detaylı) ultrason yapılması bağırsak parlaklığına ek olarak başka anomalilerin tespit edilmesi ve altta yatan nedenin bulunması açısından büyük önem taşır. Rahimde kanama olup olmadığını değerlendirilir, kanama bulunsa bile eğer ayrıntılı ultrason bağırsak parlaklığı dışında tamamen normal değil ise yine de ileri inceleme yapılması önerilir. Kistik fibrosis, annede enfeksiyon varlığı, amniyosentez, fetal kromozom analizi ileri inceleme amaçlı yapılacak tetkiklerdir.
Hiperekojenik barsak sebebi olan bir neden bulunamadığı durumlardaki perinatal iyilik hali normal populasyona benzer sıklıktadır. 2. Trimestırda bakılan ultrasonda fetal büyüme normal ve amniyon sıvısı yeterli miktarda ise bazı uzmanlar 32. gebelik haftasında tekrar ultrason yapılmasını önerebilir. Ultrason ile fetal büyüme ve fetal bağırsak değerlendirilir.
Büyüme gelişme geriliği olan fetüsler için sık ultrason takibi yanında, 28. gebelik haftasında doppler ultrason önerilir. Fetal hiperekojenik bağırsak ve annede serum alfa fetoprotein yüksekliği durumunda da 3. trimestırda tekrar değerlendirme önerilir. Hiperekojenik bağırsak durumuna yol açan hastalık sebebi ve fetüsün büyüme gelişme geriliği olup olmamasına göre tedavi değişkenlik gösterir.
Bebekte bağırsak parlaklığı down sendromu ile ilişkili midir?
Ekoik bağırsak olarak bilinen bağırsak parlaklığı, bazı durumlarda Down sendromu gibi genetik hastalıklarla ilişkilendirilmiştir. Ancak, bu durumun varlığı tek başına Down sendromu tanısı için yeterli değildir.
Down sendromu, bir kişinin hücrelerinde üç tane 21. kromozomun varlığına bağlı olarak oluşan bir genetik bozukluktur. Down sendromlu bebeklerin, genellikle doğum öncesi ultrasonografilerinde bazı fiziksel özellikleri gözlemlenebilir.
Bunlar arasında kalp anomalileri, genişletilmiş sıvı birikimi (hidronefroz), uzun parmaklar, ince cilt ve kas hipotonisi gibi özellikler yer alabilir. Bununla birlikte, bu özelliklerin hiçbiri Down sendromu için kesin bir tanı kriteri değildir.
Ekoik bağırsak, Down sendromlu bebeklerde daha sık görülebilir, ancak Down sendromu tanısı koymak için bu durumun varlığı tek başına yeterli değildir.
Bebekte bağırsak parlaklığı nasıl takip edilir?
Anne karnındaki bebekte bağırsak parlaklığını takip etmek için ultrasonografi (USG) kullanılır. USG, yüksek frekanslı ses dalgaları kullanarak iç organların görüntülerini oluşturur. Bu, doktorların anne karnındaki bebeğin gelişimini izlemelerine ve sağlık durumunu değerlendirmelerine olanak tanır.
Bağırsakta parlaklık, USG görüntülerinde bağırsaklarda yansıma veya yansıtma yoğunluğunun derecesi olarak ifade edilir. Normal olarak, bağırsaklar mat bir görüntü oluşturur ve parlaklık düzeyi düşüktür. Ancak, yüksek bağırsak parlaklığı, bağırsaklarda sıvı birikmesi veya iltihaplanma gibi bir soruna işaret edebilir.
Doğum öncesi ultrasonografi, genellikle gebeliğin 18-20 haftalarında yapılan rutin bir testtir. Bu test sırasında, doktorlar bebeğin büyüklüğünü, organların gelişimini ve diğer sağlık özelliklerini değerlendirmek için bir dizi ölçüm ve görüntü alırlar. Bebeğin bağırsağında parlaklıkta da bu test sırasında değerlendirilebilir. Eğer doktorlar bağırsak parlaklığında bir anormallik tespit ederlerse, daha fazla test veya görüntüleme yapmak için gereken adımları önerirler.
Gebelikte bağırsak parlaklığı ne zaman geçer?
Normal bebeklerde, yani 2.trimestırda ultrasonda ek başka hiçbir anomali tespit edilemeyenlerde birkaç hafta içinde bağırsaktaki parlaklık durumu geçer. 3.trimestırda ise hiperekojenik barsak beklenen bir bulgudur. Eğer bebekte bağırsak parlaklığı ile beraber başka anomali varsa, buna sebep olacak neden araştırılır.
Bebek bağırsağında parlaklık olup doğum yapanlar var mıdır?
Evet, anne karnındaki bebeğin bağırsak bölgesinde yüksek ekojenik (parlaklık) görünümü olup sağlıklı doğum yapan anneler olabilir. Ancak, ekoik bağırsak varlığı doğum sonrasında da takip edilmesi gereken bir durumdur.
Bebekte bağırsak parlaklığı tehlikeli mi?
Anne karnında bebekte bağırsak parlaklığı her zaman bir anormallik işareti değildir ve bazı durumlarda kendiliğinden düzelebilir.
Bebeklerde bağırsak parlaklığı, bazı genetik hastalıklarla da ilişkilendirilebilir. Bununla birlikte, bu durumun varlığı tek başına tanı koydurucu bir özellik değildir ve diğer ultrasonografik özellikler ve klinik bulgular da değerlendirilmelidir. Bazı durumlarda, tek başına bağırsak parlaklığı sadece bebekle ilgili normal bir varyasyon olabilir ve bu nedenle tedavi gerektirmez.
Bebekte bağırsak parlaklığı hangi hastalıklara işarettir?
Bebekte ekojenik bağırsak görüntülenirse, doktorlar diğer belirtilerle birlikte değerlendirerek fetüsün sağlık durumunu ve gelişimini izleyebilirler. Ekojenik bağırsak, tek başına bir hastalık belirtisi değildir, ancak genellikle diğer testlerle birlikte değerlendirilir.
Hiperekojen nedir?
Bebeğin barsaklarında parlaklık olduğu durum olarak ifade edilebilir. Hiperekojenite bölgesel ya da yaygın olabilir. Genellikle fetüsün pelvis ve karın alt bölgesinde görülür.
Hiperekojenik barsak teşhisi için farklı kriterler önerilmiştir. En basiti ve en sık kullanılanı, barsakların çevre kemik yapılara (kemiklerin beyaz göründüğü ultrason ayarında) benzer ya da daha fazla ekojinetede yani parlaklıkta olmasıdır.
İliak kanat yani kalça kemiği bu kıyaslamanın yapıldığı kemiktir. Ekojenik bağırsak düzeyi derecelendirilebilir. Derece 1 (hafif) ve derece 2 (orta derece) ekojenite varken, derece 3 de barsak görüntüsü kemik parlaklığındadır. Ultrason ayarları barsak ekojenitesi değerlendirilmesinde önemli bir parametredir. Yanlış ayarda bakılması normal ve anormal barsak ekojenitesinin ayırımını zorlaştırıp, yanlış tanılara yol açabilir (dönüştürücü frekansı ≤5 MHz olması gerekir).
Bağırsak ekojenitesinin kemiğe benzer ya da fazla olması sübjektif bir değerlendirme olup, yapan kişiye göre hatta aynı kişinin yaptığı farklı zamanlarda bile değişkenlik gösterebilir. Bu yüzden bu konuda tecrübeli hekim tarafından tanı konulması önemlidir. Bağırsak hiperekojenitesinin, barsak dışı artmış ekojenitedeki kitleler ve kalsifikasyonlardan ayırt edilmesi gerekir (mekonyum peritoniti, mekonyum yalancı kisti gibi…)
Kaynaklar:
- Fetal echogenic bowel, Stephen T Chasen, MD, www.uptodate.com
